آسیب‌شناسی خانواده؛ مجموعه مقالات و گفت‌وگوها

در این اثر که به سفارش مرکز امور زنان و خانواده تدوین شده، 8 مقاله و دو گفت‌وگو درج شده است.

فهرست عناوین:
پیش‌گفتار
مقدمه
آسیب‌شناسی نگاه به زن و خانواده در ایران/ محمد‌رضا زیبایی‌نژاد
مقدمه
1. مشکلات خانواده
1ـ1. افزایش سن ازدواج و مجرد‌زیستی
2ـ1. تزلزل خانواده
3ـ1. ضعف کارآمدى خانواده‌‏ها
2. آسیب‌شناسی نگاه به زن و خانواده
1ـ2. آسیب‏‌شناسى دفاع از حقوق زنان
1ـ1ـ2. مسئله‏‌شناسى‏
2ـ1ـ2. شاخص‌سازى
3ـ1ـ2. تعاریف و مفاهیم بنیادی و کاربردى
2ـ2. بررسی تأثیرات مدرنیته بر خانواده
1ـ2ـ2. تغییر در نوع نگاه به هویت و نقش‌های جنسیتی بر‌ اساس دیدگاه‌های فمینیستی
2ـ2ـ2. تحول در مفاهیم بنیادی
3ـ2ـ2. تأثیر نظریه‌های علوم اجتماعی
3. روی‌کرد اسلامی به خانواده
4. آسیب‌شناسی خانواده‌ی ایرانی
1ـ4. ضعف در پژوهش‌ها و نظریه‌پردازی‌ها
2ـ4. ضعف در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های حکومتی
5. تأمل‌ها و پرسش‌ها
نتیجه‏
منابع
زن و خانواده در بازخوانی سنت پیامبر صلی‌الله علیه و آله/ محمدرضا زیبایی‌نژاد
مقدمه
1. تغییر نگرش‌ها در فرهنگ جاهلی
1ـ1. همتا دانستن زن و مرد در انسانیت
2ـ1. تشویق به پرورش دختران و حمایت از آنان
3ـ1. مقابله با سنت دخترکشی و سفارش به اکرام زنان و دختران
4ـ1. انتساب خود به زنان
5ـ1. توجه به شخصیت‌های ویژه
6ـ1. بیعت زنان
7ـ1. پرورش زنان اسوه
2. ترسیم هویت زنانه
1ـ2. تبیین نقش‌های جنسیتی و اهمیت آن
2ـ2. سفارش به حُسن ایفای نقش
3ـ2. حمایت از نقش
3. حمایت از خانواده
1ـ3. تشکیل خانواده
2ـ3. استحکام خانواده
1ـ2ـ3. تأکید بر مدارا و حسن خلق
2ـ2ـ3. دعوت به صبر و مهار خشم
3ـ2ـ3. نهی از زمینه‌سازی خشونت
4ـ2ـ3. کم‌کردن زمینه‌های بدبینی
5ـ2ـ3. تعدیل انتظار‌ها از یک‌دیگر
6ـ2ـ3. تقبیح خشونت و سفارش به مهار آن
7ـ2ـ3. دعوت به اصلاح رابطه‌ی زناشویی و نهی از ایجاد اختلاف‌های خانوادگی
3ـ3. کارآمدی خانواده
1ـ3ـ3. سفارش به انتخاب همسر شایسته
2ـ3ـ3. تمایل به توان‌مندسازی خانواده و حل مشکلات خانوادگی در درون خانواده
3ـ3ـ3. تقویت جایگاه والدین و انجام مسؤولیت
4ـ3ـ3. توجه به نیازها و تمایلات اهل خانه
4ـ3. کارکردهای خانواده در سنت نبوی
1ـ4ـ3. تشویق به فرزندآوری
2ـ4ـ3. سفارش به پرورش درست جسمی و روحی فرزندان
3ـ4ـ3. تأکید بر تقویت پیوندهای خانوادگی
4ـ4ـ3. اصلاح روابط جنسی
1ـ4ـ4ـ3. ضرورت رفتار عفیفانه در ارتباط با نامحرم
2ـ4ـ4ـ3. لزوم غیر‌ت‌ورزیِ مردان
3ـ4ـ4ـ3. دعوت به اصلاح رابطه‌ی جنسی
خاتمه
1. جریان یافتن خداوند در متن زندگی
2. تناسب‌ مسؤولیت‌ها، جایگاه‌ها و حمایت‌ها
3. توجه به حفظ مرزهای جنسیتی
4. پیوند میان خانه و اجتماع
5. محوریت اصلاحات فرهنگی
6. جریان یافتن فرهنگ نیکوکاری و اغماض
7. محوریت خانواده در اصلاحات فرهنگی
منابع
تأملاتی در باب جامعه‌شناسی خانواده/ حسین بستان (نجفی)
مقدمه
1. هستی‌شناسی
1ـ1. نادیده‌گرفتن عنصر فطرت
2ـ1. کم‌توجهی به تفاوت‌های طبیعی زن و مرد
3ـ1. فقدان نگرش غایت‌شناسانه
2. معرفت‌شناسی
1ـ2. بینش سکولاریستی
2ـ2. نسبیت‌باوری ارزشی
3ـ2. بومی نبودن
نتیجه
منابع فارسی
منابع لاتین
دولت و خانواده/ نرگس خدامی
مقدمه
واژه‌شناسی
عوامل پیدایش دولت‌های رفاهی
1. تحولات اقتصادی
2. زمینه‌‌های فکری
تأثیر دولت رفاه بر ظهور موج دوم فمینیسم
تفکرات فمینیسم ضد‌خانواده‌
تأثیرات دولت رفاه بر خانواده
1. ضعف کارآمدی خانواده
2. نفی سلسله‌مراتب
3. ضعف اقتدار خانواده
4. تغییر نگرش به سال‌مندان
5. از بین رفتن روابط سنتی
6. محرومیت فرزندان از نظارت، هدایت و حمایت والدین
7. آموزش دولتی اجباری و تعلیم ضد‌ارزش‌ها
8. برابری جنسی
9. آموزش جنسی
10. بالا رفتن میزان طلاق و بزه‌کاری
11. کنترل جمعیت
سخن پایانی
منابع
مدرنیسم، خانواده و طلاق/ نگاهی بر نقش الگوهای توسعه در افزایش طلاق و انحلال خانواده/ رضا رمضان‌نرگسی
1. تعریف بعضی از مفاهیم کلی
2. نگاهی اجمالی به طلاق در نظام‌های حقوقی گذشته
3. طلاق در اسلام
4. طلاق در جوامع توسعه‌یافته
5. فروپاشی نهاد ازدواج در غرب
6. زوال تدریجی خانواده در غرب
7. الگو‌های جدید ازدواج و طلاق در غرب
8. تأثیرات طلاق بر کودکان
9. دلایل رشد طلاق
1ـ9. ازدواج‌های عاشقانه
2ـ9. تغییر در قوانین طلاق
3ـ9. افت مذهب و اعتقادات مذهبی در کشور‌های توسعه‌یافته
4ـ9. تغییر نگرش‌ها در مورد نقش‌های مناسب برای زنان (برابری جنسی زن و مرد)
5ـ9. استقلال اقتصادی زنان
6ـ9. فاصله‌ی فرهنگی زوجین
7ـ9. آزادی روابط جنسی
10. نتیجه
منابع فارسی
منابع لاتین
خانواده دموکراتیک/ زهره رجبیان
مقدمه
1. عناصر و مفاهیم بنیادین دیدگاه جامعه‌شناسی گیدنز
1ـ1. نظریه‌ی ساختاربندی
2ـ1. قاعده
3ـ1. زمان و مکان
4ـ1. بازاندیشی
پدید‌ار شدن رابطه‌ی ناب در ارتباطات
بازتابی هویّت
2. خانواده دموکراتیک
1ـ2. دموکراسی در عرصه‌ی سیاسی
2ـ2. دموکراسی گفت‌و‌گویی
3ـ2. پیوند رابطه‌ی ناب و دموکراسی گفت‌و‌گویی
3. بررسی و نقد نظریه
منابع
دگرگونى خانواده، رشد طبیعى افراد/ ژنوا. بی. جانسون
توصیه‌ای براى ایجاد خانواده استوار
حیات خانواده و اجتماع/ جودی هیوز و وندی استون
نظریه‌ی زوال خانواده
بررسی سرمایه‌گذاری اجتماعی خانواده‌ها
هفت یافته‌ی کلیدی
اولین یافته کلیدی
دومین یافته کلیدی
سومین یافته کلیدی
چهارمین یافته کلیدی
پنجمین یافته کلیدی
ششمین یافته کلیدی
هفتمین یافته کلیدی
جمع‌بندی
نتیجه
منابع
آسیب‌شناسی و بایسته‌های خانواده/ گفت‌وگو با دکتر سیدمحمد‌‌صادق مهدوی
خانواده و آسیب‌شناسی مطالعات خانواده در ایران/ گفت‌وگو با دکتر تقی آزادارمکی