معرفی پژوهشکده
نگاه جامع به آموزههای توصیفی، ارزشی و هنجاری دین، همراه با اهداف، جهتگیریهای حاکم بر آنها و وحدت حاکم بر مجموع، از رسالتهای حوزههای علمیه است. در این نگاه آموزههای دینی یکدیگر را تفسیر میکنند. میتوان با این نگاه جامع از عقلانیت نظام حقوقی، نظام اخلاقی و نظام اعتقادی اسلام دفاع کرد. صرفا با اتخاذ چنین رویکردی است که میتوان معارف اسلامی در حوزة زن و خانواده را نیز به درستی تبیین و وجه تمایز آن را از نظامهای رقیب روشن ساخت.
مطالعات خانواده به عنوان دانشهای میانرشتهای محل تلاقی حوزههایی چون کلام، فقه، اخلاق، جامعهشناسی، تعلیم و تربیت، روانشناسی و حقوق است. بیتوجهی به این حیثیت و تمرکز خاص بر یک جنبه از مطالعات مزبور، از آسیبهایی است که به استمرار مشکلات و تشدید آنها در عرصة سیاستگذاری، قانونگذاری و ارائه طرحهای اصلاحی خواهد انجامید. از این رو رویکرد نوین و معطوف به حوزههای مختلف علمی در تحلیل پدیدههای اجتماعی و ساماندهی آنها، البته با نگاه اسلامی، از امور لازم و اجتنابناپذیر است.
میتوان وظیفة خطیر حوزههای علمیه را که در پرتو انقلاب اسلامی مسئولیتی جهانی و همهجانبه یافتهاند، در موارد زیر ترسیم کرد:
– پرورش پژوهشگران و کارشناسان زبده و زمانآگاه؛
– ایجاد جریان پژوهشی و کارشناسی متمایز با تکیه بر مبانی اسلامی و گسترش فضای نقد نسبت به علوم انسانی؛
– توسعه و تعمیق پژوهشهای بنیادین، راهبردی و توسعهای به منظور تبیین مفاهیم، الگوها، شاخصها و نظریههای دینی؛
– تأثیر در فضای گفتمانی موجود در پرتو ترویج دیدگاههای اسلامی و تحلیل دقیق پدیدههای اجتماعی؛
– هدفمندکردن جریان پژوهشی دینی با ایجاد بانک اطلاعاتی جامع، شبکهسازی پژوهشها و کاستن از پژوهشهای تکراری و کمفایده؛
– ایجاد زبان مفاهمه میان نهادهای دینی و کارشناسی و هماهنگی جریان کارشناسی علمی ـ دینی و برقراری پیوند میان مبانی نظری و موضع عمل؛
– تأثیر در سیاستگذاریها، قانونگذاریها و برنامهریزیهای کلان زن و خانواده؛
ضرورتهای فوق زمینهساز تأسیس «دفتر مطالعات و تحقیقات زنان» به عنوان مرکزی پژوهشی، کارشناسی، توسط مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران در سال 1377 گردید.
در سال 1391 به دلیل گسترده شدن حجم فعالیتهای علمی- پژوهشی و توسعه دفتر، این دفتر از سوی مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران، به «مرکز تحقیقات زن و خانواده» تغییر نام یافت.
در سال 1399 شورای اعطای مجوزها و امتیازات علمی، ارتقاء مرکز تحقیقات زن و خانواده را به «پژوهشکده زن و خانواده» مصوب نمود.
«پژوهشکده زن و خانواده» اولین واحد پژوهشی رسمی حوزوی است. براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی حوزه های علمیه مرجع رسمیت بخشیدن به نهادهای پژوهشی حوزوی است.
«بیانیه ارزش» پژوهشکده زن و خانواده
باورها و ارزشهای حاکم بر پژوهشکده زن و خانواده از ارزشهای اسلامی و انقلابی و حول محورهای کسب رضایت الهی، تولید و نشر علوم اسلامی و پرورش پژوهشگران و دانشوران نخبه شکل گرفته است:
1. پاسداشت اصول معرفتی و اخلاق اسلامی بر اساس مکتب اهلبیت (ع)
2. پاسداری از فقه شیعه و التزام به روش اجتهادی در فهم آموزههای دینی
3. پاسداشت ارزشمندی خانواده و کرامت زن
4. پایبندی به آرمانهای انقلاب اسلامی و توجه به نیازهای علمی جامعه و نظام اسلامی
5. توجه به خصلت جهتداری علوم انسانی و ضرورت اتصال و همسویی حوزههای معرفت و علم
6. آزاداندیشی فکری در چارچوب اصول و مبانی اسلامی
7. تلاش مستمر در تولید علم و دانشگستری و پرهیز از نگاه مادیگرایانه و منفعتطلبانه به علم
8. التزام به رعایت اخلاق حرفهای
پژوهشکده زن و خانواده با هدف تبیین دیدگاه نظاممند دین پیرامون مسائل زن و خانواده، تعمیق پژوهشها و کارشناسیهای دینی و پاسخگویی به نیازهای تئوریک و دفاع از مرزهای اعتقادی در این حوزه تأسیس شده است.
اهداف پژوهشکده عبارت است از:
١. زمینه سازی برای گسترش و تعمیق دانش در حوزه ماموریت؛
٢. پاسخگویی به نیازهای جامعه علمی و مراکز وظیفه مند داخلی و خارجی در حوزه ماموریت پژوهشکده؛
٣. تقویت و تثبیت مرجعیت علمی حوزههای علمیه در تولید و عرضه دانشهای اسلامی؛
۴. کارآمدسازی دانشهای دینی در مواجهه فعال با نیازها، چالشها و پرسشهای نوپدید؛
۵. زمینه سازی برای تربیت نیروی انسانی متخصص؛
۶. تحقیق، تبیین و نشر فرهنگ والای اسلامی و پاسداری از آن در عرصه زن و خانواده؛
۷. توسعه و تعمیق مطالعات و پژوهشهای اسلامی در عرصه مسایل زن و خانواده.
بیانیه ماموریت پژوهشکده
“پژوهشکده زن و خانواده” مجموعه ای پژوهشی حوزوي است که به مطالعات بنیادي و کاربردي در حوزة مسائل زن و خانواده با اولویت نظریه پردازی و الگوسازی دین مدارانه می پردازد. پژوهشکده با پای بندی به ارزش هاي اساسی اسلامی با محوریت مکتب اهل بیت و تعهد به حفظ و توسعه انقلاب اسالمی، برای پاسخگویی به نیازهاای جامعة علمی و مراکز وظیفه مند داخلی و خارجی در موضوعات زن وخانواده فعالیت های خود را در عرصه های ذیل سامان میبخشد:
1. تولید و بازتولید دانش و مفاهیم معطوف به اعتلای جایگاه زنان و خانواده در ابعاد فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی؛
2. تربیت و توانمندسازی منابع انسانی با اولویت مشارکت هم افزا با جامعه هدف؛
3. پشتیبانی از مطالعات و پژوهشهای اسلامی حوزه زن و خانواده؛
4. ارائه خدمات کارشناسی به جامعه هدف.
پژوهشکده برای تحقق رسالت خود بر حفظ و تقویت توانمندیها و ویژگیهای متمایزش به ویژه خاستگاه حوزوی خود تأکید میورزد و بر بازشناسی مداوم اولویتها با نگاه آیندهنگر، در راستای احیای تمدن نوین اسلامی اهتمام ویژه دارد.

محمدرضا زیبایی نژاد
گروه مطالعات نظری

فریبا علاسوند
گروه مطالعات نظری

مجید دهقان
گروه فقه و حقوق
